Thực trạng và một số giải pháp định hướng phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã tỉnh Khánh Hòa giai đoạn mới

[26/08/2024] |

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến những thành tựu của văn minh nhân loại, những tiến bộ mọi mặt mà loài người đã đạt được. Trong tác phẩm “Đường Kách mệnh” viết năm 1927, Người đưa ra khái niệm: “HTX là “Góp gạo thổi cơm chung cho khỏi hao của, tốn công, lại có nhiều phần vui vẻ”, sau khi phân tích lợi ích của HTX, Người nhấn mạnh: Tục ngữ An Nam có câu: “Nhóm lại thành giàu, chia nhau thành khó” và “Một cây làm chẳng nên non, nhiều cây nhóm lại thành hòn núi cao”. Lý luận HTX đều ở trong những điều ấy. Trong tác phẩm, Người cũng đã tổng kết sự phát triển HTX của các nước trên thế giới, từ HTX đầu tiên ra đời ở Anh năm 1761, do một số thợ dệt rủ nhau lập ra một cái hội “Làm vải cho tốt và bán giá trung bình trong hàng xóm”, cho đến các tổ chức, hình thức hợp tác ở Nga, Pháp, và Đức... Sau khi cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945 thành công, hưởng ứng lời kêu gọi Chủ tịch Hồ Chí Minh phát triển HTX tại Việt Nam, hàng loạt cơ sở kinh tế hợp tác, lúc đó chủ yếu là Tổ đổi công, Tổ vần công được hình thành, mở ra một thời kỳ mới phát triển KTTT, HTX, góp phần giải phóng nông dân thoát khỏi sự ràng buộc của các phương thức sản xuất phong kiến, đưa nông dân lên vị trí người làm chủ.

Hiện nay, nước ta có khoảng 70% dân số tập trung ở nông thôn và sinh sống chủ yếu bằng nông nghiệp. Do vậy phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, ổn định phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống và nâng cao thu nhập cho người nông dân. KTTT, HTX được khẳng định là một bộ phận quan trọng trong nền kinh tế nhiều thành phần, đóng góp trung bình hàng năm trên 4% GDP của cả nước (theo số liệu của Tổng cục Thống kê) và có vai trò quan trọng trong mục tiêu tăng trưởng phát triển kinh tế bền vững, xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội.

Hơn 30 năm qua từ khi thành lập Liên minh HTX tỉnh đến nay, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Tỉnh ủy và của UBND tỉnh, trải qua các thời kỳ phát triển khác nhau, phong trào KTTT, HTX của tỉnh đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng trong mỗi giai đoạn lịch sử của dân tộc. Từ khi Luật HTX đầu tiên được Quốc hội ban hành vào cuối năm 1996, đến Luật HTX năm 2003, Luật HTX năm 2012, và nay Luật HTX năm 2023 là cơ sở pháp lý quan trọng để các HTX trong toàn tỉnh tiếp tục củng cố, đổi mới và phát triển bền vững; từng bước nhận thức trong hệ thống chính trị từ cấp tỉnh đến cấp xã về phát triển KTTT được nâng lên; tổ chức bộ máy và công tác quản lý nhà nước được củng cố; nhiều chính sách được HĐND tỉnh và UBND tỉnh ban hành để hỗ trợ KTTT phát triển; góp phần bảo đảm an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội, từng bước khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của thành phần KTTT với thành phần kinh tế khác trên địa bàn tỉnh.

Đến nay, khu vực KTTT, HTX toàn tỉnh có 193 HTX, Liên hiệp HTX, 04 Quỹ tín dụng nhân dân và 20 Doanh nghiệp thành viên với tổng số vốn điều lệ hơn 1.406 tỷ đồng, tổng số thành viên hơn 39.617 người, thu hút gần 14 nghìn lao động thường xuyên đang trực tiếp tham gia vào hoạt động sản xuất, kinh doanh có liên quan đến 12 lĩnh vực như: trồng trọt, chăn nuôi, dịch vụ kinh doanh tổng hợp, khai thác, nuôi trồng thủy sản; lâm nghiệp, diêm nghiệp, công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp, giao thông vận tải, thương mại, xây dựng, dịch vụ du lịch, tín dụng nội bộ…. mang lại thu nhập bình quân từ 45 - 50 triệu đồng/người/năm, lợi nhuận sau thuế bình quân đạt từ 245 - 300 triệu đồng/HTX….Trên địa bàn tỉnh đã hình thành 09 chuỗi liên kết, sản xuất cung cấp thực phẩm nông, thủy sản an toàn có sự tham gia của doanh nghiệp, nông dân và HTX như: chuỗi rau ở HTX Sản xuất rau an toàn VietGAP Ninh Đông, chuỗi tỏi ở HTX Tỏi Vạn Hưng và HTX Tỏi Ninh Vân, chuỗi sầu riêng của các HTX Cây ăn quả ở Khánh Sơn, chuỗi trái cây ở các HTX Khánh Vĩnh, chuỗi xoài ở Cam Lâm, chuỗi cung cấp thịt lợn ở Nha Trang, chuỗi cung cấp thịt gà ở Cam Ranh, chuỗi tôm hùm, ốc hương, tôm thẻ ở Cam Ranh, Nha Trang, Vạn Ninh. Có 25 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP 03 sao, và 02 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP 04 sao. Các HTX đã thể hiện được vai trò nòng cốt, tham gia thực hiện dân chủ cơ sở, phát huy tinh thần cộng đồng chia sẽ kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp, thực hiện công tác đền ơn đáp nghĩa; hỗ trợ việc làm và cầu nối giữa thành viên HTX với Nhà nước; góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển kinh tế hộ, là chỗ dựa tin cậy vững chắc cho các thành viên và nhân dân trong tiếp thu chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ, thiết bị kỹ thuật, thúc đẩy chuyển đổi số và cung ứng mở rộng các hoạt động dịch vụ như: hạ tầng thuỷ lợi, giống, cây-con, bảo vệ thực vật, môi trường, giao thông vận tải, xây dựng, quản lý chợ, dịch vụ du lịch, tín dụng nội bộ, khai thác thủy sản...góp phần thúc đẩy tái cơ cấu nông nghiệp. Nhiều HTX kinh doanh có hiệu quả, bảo toàn và bổ sung vốn điều lệ, đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, đem lại hiệu quả kinh tế cao như: HTX Thủ công Mỹ nghệ Xuất khẩu Vĩnh Phước, doanh thu đạt trên 75 tỷ đồng/năm; HTX Nuôi trồng Thủy sản Ninh Phú, doanh thu đạt trên 20 tỷ đồng/năm; HTX Nuôi Bồ câu pháp Quốc Anh, doanh thu đạt trên 10 tỷ đồng/năm; HTX Rau an toàn Ninh Đông, doanh thu đạt 6,6 tỷ/năm; các HTX Vận tải ASIA, HTX Vận tải Nha Trang; HTX Vận tải Quyết thắng, HTX Vận Tải 1/5, HTX Vận tải Hòa Bình với hơn 900 phương tiện, và 850 thành viên, tạo cho hơn 2.000 lao động có việc làm ổn định, doanh thu bình quân cuối năm 2022 – 2023 đạt trên 350 tỷ đồng. Hay các mô hình HTX có doanh thu hàng năm đạt từ 03 tỷ đến 05 tỷ đồng như: mô hình HTX nuôi tôm hùm Cam Bình, mô hình các HTX cây ăn quả Khánh Sơn, mô hình các HTX đóng tàu, các HTX Nuôi trồng thủy sản, các HTX sản xuất muối, các HTX thương mại, dịch vụ, các HTX xây dựng... Đặc biệt, những năm gần đây các mô hình HTX sản xuất nông nghiệp gắn với du lịch cộng đồng, nông nghiệp, sinh thái ra đời đã tạo nên bức tranh nông thôn Khánh Hòa phong phú, đa dạng, nhiều tiềm năng phát triển, tạo việc làm ổn định cho người lao động, tăng thu nhập cho người nông dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, chung tay xây dựng nông thôn ngày càng giàu đẹp, văn minh và hiện đại.

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, cũng như khu vực KTTT, HTX khác trong cả nước, các HTX ở tỉnh Khánh Hòa cũng đang gặp phải nhiều hạn chế, khó khăn và nguyên nhân như sau: Tỷ lệ đóng góp cho ngân sách của tỉnh còn thấp so với các thành phần kinh tế khác trên địa bàn; hoạt động của HTX chưa thu hút được lao động có trình đại học, cao đẳng về làm việc tại HTX; thành viên chưa nhận thức rõ quyền lợi và nghĩa vụ liên quan của mình trong HTX; chưa quan tâm đến phương án tăng vốn điều lệ và huy động vốn của HTX để mở rộng sản xuất kinh doanh; các HTX chưa phát huy được vai trò kết nối với doanh nghiệp trong sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm cho thành viên; chưa có giải pháp để chuyển đổi mô hình hoạt động sản xuất kinh doanh mà chỉ dừng ở việc cung cấp một số dịch vụ thiết yếu phục vụ kinh tế hộ thành viên; cơ sở vật chất, hạ tầng, kỹ thuật, đất đai, trang thiết bị để hoạt động hạn chế; sản phẩm cung ứng ra thị trường chưa phong phú, đa dạng, dẫn đến doanh thu và thu nhập cho thành viên còn thấp; một số HTX nông nghiệp từ kiểu cũ chuyển sang kiểu mới hoạt động thiếu ổn định, tính bền vững chưa cao, số HTX trung bình, yếu chiếm tỷ lệ 35,18%. Nguyên nhân là thiếu vốn hoạt động, trình độ chuyên môn, năng lực quản lý, điều hành của Hội đồng quản trị, của Ban Giám đốc trong việc tổ chức các hoạt động dịch vụ và sản xuất kinh doanh của các HTX chưa đủ mạnh để cạnh tranh trong nền cơ chế thị trường và hội nhập. Mặt khác đội ngũ cán bộ quản lý HTX nhiều đồng chí lớn tuổi, ít được đào tạo cơ bản và cập nhật những kiến thức mới cũng như tiếp cận công nghệ thông tin, công nghệ số…làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả xây dựng và phát triển của khu vực KTTT, HTX.

Từ những khó khăn, hạn chế nêu trên, được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ, giữ vai trò nòng cốt, thúc đẩy phát triển KTTT, HTX, làm cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với thành phần KTTT, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, tiếp tục khẳng định quan điểm xuyên suốt của Đảng về KTTT: “Đó là thành phần kinh tế quan trọng, phải được củng cố và phát triển cùng kinh tế nhà nước, trở thành nền tảng vững chắc trong nền kinh tế quốc dân”, Liên minh HTX tỉnh đề ra một số giải pháp để thúc đẩy phát triển KTTT, HTX trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn đến như sau:

(1) Phối hợp có hiệu quả với các Sở, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh và cấp ủy, chính quyền địa phương, nắm chắc các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phát triển các loại hình KTTT; tăng cường củng cố hoạt động của Liên minh HTX và các tổ chức thành viên; Liên minh HTX là tổ chức đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các thành viên, giữ vai trò nòng cốt và thúc đẩy phát triển KTTT, làm cầu nối giữa Đảng và Nhà nước với thành phần KTTT, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

(2) Phát huy vai trò hướng dẫn, chia sẽ thông tin, vận động thực hiện có hiệu quả các chính sách đối với KTTT; đẩy mạnh công tác tư vấn, hướng dẫn, củng cố hoạt động, phát triển các mô hình HTX mới. Chú trọng phát triển các mô hình HTX gắn với phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức theo định hướng phát triển bền vững; các mô hình HTX liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị, gắn với sản phẩm OCOP và du lịch cộng đồng, sinh thái; các mô hình HTX nuôi biển công nghệ cao, gắn với chuyển đổi số và hướng đến phát triển các mô hình HTX y tế, chăm sóc sức khỏe cộng đồng, HTX giáo dục, ươm mầm xanh, xây đất nước.

(3) Nâng cao chất lượng các lớp tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác quản lý các tổ chức KTTT; phát huy vai trò làm chủ của các thành viên; nâng mức góp vốn; tăng cường liên kết giữa HTX với doanh nghiệp để mở rộng các dịch vụ ngành nghề, tăng tiềm lực tài chính và quy mô hoạt động, sản xuất kinh doanh; hỗ trợ thực hiện có hiệu quả 10 chính sách ưu đãi thúc đẩy phát triển KTTT, HTX theo Luật HTX năm 2023; chính sách thu hút cán bộ trẻ về làm việc tại các tổ chức KTTT theo Nghị quyết số 04/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh.

(4) Nâng cao năng lực quản trị, điều hành, đổi mới tư duy, năng động, sáng tạo, nhạy bén, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, đáp ứng yêu cầu của thị trường cạnh tranh, tăng cường công tác xúc tiến thương mại, các hoạt động kết nối giao thương, hội chợ, triển lãm, quảng bá, mở rộng thị trường, tiêu thụ sản phẩm, đẩy mạnh hỗ trợ HTX ứng dụng thương mại điện tử, các ứng dụng bán hàng trực tuyến, Zalo, Shopee, Lazada, Tiktok,...Tiếp tục xây dựng, phát triển các điển hình, nhân tố mới, có sức lan tỏa lớn trong phong trào thi đua yêu nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; kịp thời biểu dương, khen thưởng, tôn vinh, nhân rộng các mô hình KTTT có hiệu quả, tạo nhiều lao động có việc làm ổn định, cùng vươn lên làm giàu chính đáng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, thực hiện thành công 03 Chương trình mục tiêu quốc gia.

(5) Cùng với các Sở, ban, ngành của tỉnh tham mưu cho Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển KTTT, HTX và UBND tỉnh kiến nghị với các Bộ, ban ngành và Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển KTTT, HTX Trung ương tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện hệ thống các cơ chế, chính sách về KTTT cho phù hợp với Luật HTX năm 2023. Nhất là các chính sách về đào tạo nguồn nhân lực, chính sách đất đai, chính sách thuế, phí và lệ phí, chính sách tiếp cận vốn, bảo hiểm, chính sách ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, chính sách nghiên cứu thị trường, chính sách đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị, chính sách hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro. Đặc biệt nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ HTX trong việc giao đất, cho thuê đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất; nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách tập trung đất đai thông qua cơ chế hoạt động của HTX phù hợp với thể chế kinh tế thị trường và Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII, Luật Đất đai năm 2024.

Để tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò và tầm quan trọng của KTTT trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xác định rõ phát triển KTTT là xu thế tất yếu, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị theo tinh thần Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Liên minh HTX tỉnh mong muốn đón nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tạo điều kiện thuận lợi của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, sự phối hợp, hỗ trợ tích cực của các Sở, ban ngành, đoàn thể tỉnh, và các cấp ủy, chính quyền địa phương, sự đoàn kết, thống nhất, quyết tâm cao và đồng lòng của đội ngũ cán bộ quản lý HTX, nhằm đưa KTTT, HTX của tỉnh ngày càng phát triển bền vững, thi đua thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 09-NQ/TW của Bộ Chính trị, tiến đến chào mừng Đảng bộ tỉnh Khánh Hòa lần thứ XIX, Đại hội Liên minh HTX tỉnh Khánh Hòa lần thứ VII, nhiệm kỳ 2025 - 2030./.

MỘT SỐ HÌNH ẢNH HOẠT ĐỘNG

CỦA THƯỜNG TRỰC LIÊN MINH HTX TỈNH QUÝ 3/2024

Thực hiện ; Trung Dũng - Chủ tịch LMHTX tỉnh