Chuyển biến tích cực đối với khu vực kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa sau 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX)

Với vai trò làm nồng cốt, Liên minh HTX tỉnh đã bám sát nội dung nghị quyết và chương trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, tăng cường đổi mới, sáng tạo trong tổ chức hoạt động, phối hợp cùng với các cấp ủy, chính quyền địa phương, các sở, ngành của tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, đẩy mạnh công tác tư vấn, hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, tạo điều kiện cho kinh tế tập thể, HTX ngày càng phát triển bền vững, làm chỗ dựa vững chắc cho kinh tế hộ phát triển, góp phần thực hiện giảm nghèo, ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, chung tay xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh, đóng góp tích cực cho mục tiêu tăng trưởng GRDP của tỉnh bình quân hàng năm từ 05 đến 07 %.

Qua 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX, đến nay toàn tỉnh đã phát triển được 154 Hợp tác xã, Liên hiệp hợp tác xã, trong đó: 111 HTX nông, lâm, ngư, diêm nghiệp; 14 HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp; 03 HTX xây dựng; 09 HTX Thương mại, 13 HTX Giao thông vận tải; 01 Liên hiệp HTX. Tổng số thành viên HTX là 51.432  thành viên, vốn hoạt động của HTX ước tính trên 562 tỷ đồng, thu hút hơn 8,3 nghìn người lao động thường xuyên trong HTX, mang lại thu nhập bình quân trên 45 triệu đồng/người/năm, doanh thu bình quân 1,8 tỷ đồng/HTX, lợi nhuận sau thuế ước đạt 245 triệu đồng/HTX, thu nhập bình quân ước từ 04 đến 05 triệu đồng/người/tháng.

Các HTX thể hiện được vai trò nòng cốt, là chỗ dựa tin cậy vững chắc cho các thành viên và nhân dân trong tiếp thu chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, cung ứng các dịch vụ như: thuỷ lợi, giống, cây-con, bảo vệ thực vật, môi trường, vận tải, xây dựng, quản lý chợ, dịch vụ du lịch, tín dụng nội bộ... Nhiều HTX kinh doanh có hiệu quả, bảo toàn và bổ sung vốn điều lệ, đầu tư mở rộng sản xuất đem lại hiệu quả kinh tế cho HTX và thành viên...Điển hình như đại diện cho khối các HTX phi nông nghiệp có (HTX Thủ công mỹ nghệ xuất khẩu Vĩnh Phước), mặc dù dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, sức mua thị trường giảm mạnh, HTX vừa khắc phục dịch bệnh, vừa đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, bán ra thị trường hơn 524.000 sản phẩm các loại, trong đó: sản phẩm tranh 440.000 chiếc; giỏ, khay lục bình và đồ dùng trang trí nội thất 84.000 cái; mức lương bình quân của người lao động từ 04 - 05 triệu đồng/tháng, tổng doanh thu cuối năm 2020 đạt 67 tỷ. Hay đại diện cho khối các HTX nông nghiệp có (HTX nông nghiệp Diên Lộc), với số thành viên là 1.349 người, tổng giá trị tài sản là 6,8 tỉ, trong đó vốn cố định 4,3 tỷ, vốn lưu động 1,4 tỷ, các quỹ 1,1 tỷ, bình quân mệnh giá cổ phần 363.000 đồng. Trước thách thức của thiên tai và dịch bệnh, cùng với sự năng động, nhạy bén, sáng tạo điều hành của Hội đồng quản trị, Ban giám đốc đã liên kết với các công ty, doanh nghiệp tổ chức cung ứng có hiệu quả các hoạt động dịch vụ cung cấp hạt giống, phân bón, nhiên liệu, dịch vụ máy móc và môi trường. Đặc biệt dịch vụ “tín dụng nội bộ” đã huy động trên 6,5 tỷ, qua đó góp phần hỗ trợ một phần vốn cho các thành viên yên tâm sản xuất kinh doanh, tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, đổi mới công nghệ, giải quyết nhu cầu bức xúc trước mắt cho các thành viên, quyết định đến sự phát triển của HTX trong những năm qua, doanh thu cuối năm 2020 HTX đạt 6 tỷ 198 triệu đồng. HTX Nuôi trồng thủy sản Ninh Phú với mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng với doanh thu năm 2020 đạt trên 20 tỷ. HTX Rau an toàn VietGAP Ninh Đông đã chiếm lĩnh thị trường bằng các sản phẩm sạch, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, an toàn lao động cho người sản xuất với tổng doanh thu năm 2020 đạt trên 6,6 tỷ đồng. Các Hợp tác xã, Tổ hợp tác cây ăn quả, trồng sầu riêng ở Khánh Sơn, mặc dù dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, do đã có sự chủ động ký trước hợp đồng với các siêu thị, thương lái các chợ truyền thống, các doanh nghiệp, công ty,…hàng năm sản lượng tiêu thụ trên 8.000 tấn nông sản các loại gồm sầu riêng, chuối, bưởi da xanh, măng cụt, chôm chôm, mít, quýt với tổng doanh thu năm 2020 cụ thể: HTX cây ăn quả Sơn Bình đạt 13 tỷ, THT trái cây Sơn Bình đạt 20 tỷ, THT trồng sầu riêng Sơn Hiệp đạt 20 tỷ, THT cây ăn quả Tô Hạp đạt 16 tỷ, THT cây ăn quả Sơn Trung đạt 20 tỷ, THT cây sầu riêng Sơn Lâm đạt 20 tỷ, THT trái cây Ba Cụm Bắc đạt 14 tỷ…

Thực hiện Nghị quyết 13-NQ/TW và các chủ trương, chính sách của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh về thí điểm mô hình đưa lao động tốt nghiệp đại học, cao đẳng về làm việc có thời hạn tại HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh và Đề án tiếp tục đổi mới, khuyến khích phát triển hợp tác liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh, Liên minh HTX tỉnh phối hợp cùng với các sở, ban, ngành vận động 02 sinh viên tốt nghiệp đại học tham gia thí điểm mô hình về làm việc tại HTX nông nghiệp Ninh Quang 1 và HTX nông nghiệp Suối Hiệp 1, thời gian tham gia hỗ trợ 24 tháng, hưởng thù lao theo mức lương tối thiểu vùng với tổng kinh phí là 370,8 triệu đồng. Tổ chức cho hơn 200 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ quản lý HTX (gồm Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc, Ban kiểm soát) và tuyên truyền Luật HTX năm 2003, 2012 cho 5.600 người với tổng kinh phí khoảng 2 tỷ 360 triệu đồng. Hỗ trợ cho 10 HTX trên địa bàn tỉnh với số tiền 10 tỷ 027 triệu đồng để thực hiện 01 công trình xưởng chế biến, 03 kho dự trữ, 03 sân phơi, 06 trụ sở, 04 cửa hàng vật tư. Hỗ trợ các HTX phi nông nghiệp (từ chương trình khuyến công) cho HTX Thủ công mỹ nghệ xuất khẩu Vĩnh Phước “Ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến sản xuất sản phẩm thủ công mỹ nghệ mây tre đan phục vụ xuất khẩu và du lịch”với tổng vốn đầu tư hệ thống máy móc thiết bị gần 3,5 tỷ đồng và HTX Đúc đồng Phú Lộc Tây 700 triệu đồng. Hỗ trợ HTX cây ăn quả Sơn Bình, HTX Nấm Vĩnh Ngọc-Nha Trang; HTX Nông nghiệp 1 Ninh Quang từ Đề án “Mô hình hợp tác xã phát triển sản xuất gắn với chuỗi giá trị” với mức hỗ trợ 03 HTX là 750 triệu đồng. Hỗ trợ xây dựng chuỗi liên kết giữa Công ty TNHH Thịnh Hưng với Tổ hợp tác nghề cá Phước Đồng thu hút hơn 100 tàu khai thác cá ngừ vây vàng mắt to tham gia; xây dựng chuỗi liên kết giữa Công ty TNHH Tín Thịnh với Tổ hợp tác nghề cá Vĩnh Phước thu hút hơn 25 tàu khai thác cá ngừ sọc dưa tham gia. Hướng dẫn thành lập 05 HTX kiểu mới về lĩnh vực hoạt động sản xuất nông nghiệp (gồm HTX Rau VietGAP Nha Trang, HTX sản xuất rau an toàn Ninh Đông, HTX tỏi Ninh Vân, HTX cây ăn quả Khánh Vĩnh và HTX sản xuất cây ăn quả Sơn Bình Khánh Sơn). Hỗ trợ cho HTX Thuỷ sản Khải Lương 01 tấn lưới ngư cụ và 01 máy phát điện với tổng trị giá 100 triệu đồng nguồn hỗ trợ của Tổ chức HTX nghề cá (ICFO). Hỗ trợ xúc tiến thương mại, cung cấp thông tin, tìm kiếm thị trường, tiêu thụ sản phẩm nông sản rau củ quả, thủy sản và lúa gạo 13 HTX nông nghiệp (Diên Khánh) tham gia liên kết với 04 doanh nghiệp để sản xuất và bao tiêu lúa giống xác nhận (F1) thông qua Hợp đồng với quy mô diện tích 770 ha/vụ (cả năm 1.540 ha), năng suất bình quân là 64 tạ/ha, sản lượng đạt 98.560 tấn/năm. Phối hợp cùng sở, ngành và Ngân hàng nhà nước chi nhánh Khánh Hòa xóa nợ trên 01 tỷ 180 triệu đồng cho các HTX phi nông nghiệp. Hỗ trợ xử lý dứt điểm nợ tồn đọng của HTX nông nghiệp từ năm 1996 về trước do đã giải thể, các HTX chuyển đổi gặp nhiều khó khăn về tài chính không có khả năng trả nợ, các khoản nợ do HTX đầu tư cơ sở hạ tầng nay đã hư hỏng nặng, thiệt hại do thiên tai, bão lũ tàn phá 157 triệu đồng. Hỗ trợ xây dựng chuỗi cung ứng gắn với các sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP, OCOP trên địa bàn tỉnh gồm: Nấm Bào ngư, Nấm linh chi, Nấm hương, Nấm mèo (HTX nấm Vĩnh Ngọc - Nha Trang); Bưởi da xanh (HTX cây ăn quả Khánh Đông); Trái sầu riêng tươi (HTX cây ăn quả Sơn Bình); Gạo Ngọc Quang (HTX NN 1 Ninh Quang); Xoài Úc (HTX sản xuất và kinh doanh xoài Cam Hải Tây); Rau muống (HTX sản xuất rau an toàn Ninh Đông); Gạo thảo dược, Nếp quạ Ninh Đông (HTX NN Ninh Đông).

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, vẫn còn những khó khăn, vướng mắc nhất là thời điểm dịch bệnh Covid-19 kéo dài đã ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh và đứt gãy các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị nông sản của một số HTX, THT và hộ kinh doanh. Mặt khác sản xuất nông nghiệp thời gian qua chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh dẫn đến thu nhập của người dân và thành viên còn thấp. Công tác quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin của một số HTX vẫn chưa đạt yêu cầu, một số HTX chậm trong định hướng phát triển sản xuất kinh doanh, mở rộng dịch vụ. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó phải kể đến nguồn lực hỗ trợ kinh tế tập thể, HTX của Nhà nước chưa đủ động lực cho HTX vươn lên, các HTX gặp khó khăn trong việc tiếp cận được các nguồn vốn từ các tổ chức tín dụng. Theo tổng hợp hiện nay nhu cầu vốn để đầu tư của các HTX rất lớn, đặc biệt là nhu cầu vốn trung và dài hạn để đầu tư phát triển, tăng cường cơ sở vật chất, đầu tư trang thiết bị, đổi mới công nghệ, cải tiến mẫu mã sản phẩm, nhằm tăng cường năng lực cạnh tranh và khả năng xuất khẩu ra thị trường.

Giai đoạn đến, xác định phát triển kinh tế tập thể, HTX là xu thế tất yếu, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện, hành lang pháp lý cho kinh tế hợp tác phát triển; phát triển KTTT gắn liền với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, không ngừng phát triển sản xuất, nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, để tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 13-NQ/TW, Liên minh HTX tỉnh tập trung đề ra một số nhiệm vụ, giải pháp sau:

Một là, Trước mắt tập trung chỉ đạo các HTX, đơn vị thành viên nắm bắt kịp thời các khó khăn, vướng mắc, thiệt hại về sản xuất kinh doanh bị ảnh hưởng dịch Covid-19 của các HTX, đời sống các thành viên HTX để đề  ra các biện pháp khắc phục và kịp thời kiến nghị với chính quyền các cấp hỗ trợ doanh nghiệp, HTX, hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch Covid-19 theo Nghị quyết số 105/NQ-CP của Chính phủ.

Hai là, Đổi mới phương thức triển khai và thể chế hóa các nghị quyết, chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước về kinh tế tập thể, HTX. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban chỉ đạo đổi mới phát triển kinh tế tập thể, HTX gắn liền với quản lý nhà nước, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương trong phát triển kinh tế tập thể, HTX.

Ba là, Đẩy mạnh công tác tư vấn, bồi dưỡng nghiệp vụ, hướng dẫn, củng cố lại hoạt động của các HTX theo Luật HTX năm 2012; phát huy vai trò làm chủ của thành viên; nâng mức góp vốn; mở rộng các dịch vụ ngành, nghề gắn với đặc thù của địa phương để tăng tiềm lực tài chính và quy mô hoạt động, sản xuất kinh doanh của HTX.

Bốn là, Tập trung đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể, HTX; thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ, ưu đãi phát triển kinh tế tập thể, HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, phi nông nghiệp; thực hiện có hiệu quả chính sách thu hút cán bộ trẻ có trình độ đại học về làm việc tại HTX; ứng dụng kịp thời khoa học công nghệ 4.0 và thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp theo hương chú trọng nông nghiệp thông minh, quản lý giám sát nguồn gốc, chuỗi cung ứng sản phẩm, bảo đảm nhanh chóng, minh bạch, chính xác, an toàn vệ sinh thực phẩm, nhằm đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường và nâng cao sức cạnh tranh, chất lượng sản phẩm.

Năm là, Triển khai có hiệu quả Nghị định số 45/2021/NĐ-CP của Chính phủ về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX. Sau khi Quỹ đi vào hoạt động sẽ hỗ trợ tích cực vốn cho các HTX đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, dịch vụ, đầu tư đổi mới công nghệ thiết bị nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và sức cạnh tranh từ sản phẩm hàng hóa của HTX, tăng thêm thu nhập, việc làm cho thành viên và người lao động, hỗ trợ tích cực cho kinh tế hộ phát triển.

Thực hiện: Ông Nguyễn Trung Dũng - Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh.